Κεφάλαιο 5 - Ο προσδιορισμός των τιμών - Αρχές Οικονομικής Θεωρίας (ΑΟΘ)

Έννοια και Λειτουργία της Αγοράς

Η αγορά αναφέρεται στον χώρο ή τους τρόπους ανταλλαγής αγαθών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. Στη σύγχρονη εποχή, η αγορά δεν περιορίζεται σε φυσικούς χώρους (π.χ. λαϊκές αγορές) αλλά περιλαμβάνει ηλεκτρονικές συναλλαγές, τηλεφωνικές πωλήσεις κ.ά. Βασικοί συμμετέχοντες:

Παραγωγοί: Προσφέρουν αγαθά με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Καταναλωτές: Αγοράζουν αγαθά για μεγιστοποίηση της χρησιμότητας.

Τιμή και Ποσότητα Ισορροπίας

Η τιμή ισορροπίας (P₀) είναι η τιμή όπου η προσφερόμενη ποσότητα (Q_S) ισούται με τη ζητούμενη ποσότητα (Q_D). Παράδειγμα:

Τιμή (€)	Ζήτηση (Q_D)	Προσφορά (Q_S)
60	5	37
30	20	20
10	50	3

Πίνακας 5.1: Ζήτηση & Προσφορά

Στο παράδειγμα, η τιμή ισορροπίας είναι 30€ (P₀=30), όπου Q_D=Q_S=20 μονάδες.

Αλγεβρικός Προσδιορισμός Ισορροπίας

Για γραμμικές συναρτήσεις ζήτησης (Q_D = α – βP) και προσφοράς (Q_S = γ + δP), η τιμή ισορροπίας βρίσκεται από: α – βP = γ + δP → P₀ = (α – γ)/(β + δ)

Παράδειγμα: Αν Q_D = 280 – 2P και Q_S = 100 + 1.6P, τότε P₀ = 50€ και Q₀ = 180 μονάδες.

Μεταβολές στην Ισορροπία

Μεταβολή ζήτησης:
– Αύξηση ζήτησης → ↑ τιμή & ποσότητα ισορροπίας.
– Μείωση ζήτησης → ↓ τιμή & ποσότητα ισορροπίας.
Μεταβολή προσφοράς:
– Αύξηση προσφοράς → ↓ τιμή & ↑ ποσότητα ισορροπίας.
– Μείωση προσφοράς → ↑ τιμή & ↓ ποσότητα ισορροπίας.

Κρατική Παρέμβαση

Ανώτατη τιμή (Price Ceiling):
– Επιβάλλεται κάτω από την τιμή ισορροπίας (π.χ. για προστασία καταναλωτών).
– Προκαλεί έλλειμμα (Q_D > Q_S) και μαύρη αγορά.
Κατώτατη τιμή (Price Floor):
– Επιβάλλεται πάνω από την τιμή ισορροπίας (π.χ. για προστασία παραγωγών).
– Προκαλεί πλεόνασμα (Q_S > Q_D) και απαιτεί κρατικές αγορές.

Συμπεράσματα

Η τιμή ισορροπίας καθορίζεται από την αλληλεπίδραση προσφοράς και ζήτησης. Κρατικές παρεμβάσεις (π.χ. τιμές παρέμβασης) μπορεί να διαταράσσουν την ισορροπία, με συνέπειες όπως ελλείμματα, πλεονάσματα ή παράνομες αγορές.